Wolnostojący garaż - stawka VAT

Obniżoną do 8% stawkę VAT stosuje się do czynności dotyczących tzw. budownictwa mieszkaniowego. W przypadku garażu wolnostojącego, którego powierzchnia łącznie z budynkiem przekracza 300m2 powstają wątpliwości, jaką stawkę VAT zastosować do takiego kompleksu. Należy zatem ustalić, czy wolnostojący garaż jest obiektem budownictwa mieszkaniowego, i czy można o nim powiedzieć, że jest wykorzystywany na cele mieszkalne.

Preferencyjna stawka VAT 8% ma zastosowanie do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części, zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (na podstawie art. 41 ust. 12 w związku z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT). Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym, zgodnie z art. 41 ust. 12a ustawy o VAT, rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (dalej: PKOB) w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w PKOB w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych. Przy tym, do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się jednak, według art. 41 ust. 12b ustawy o VAT:

1)      budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2,

2)      lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2.

W ustawie o VAT nie zdefiniowano pojęcia lokali mieszkalnych ani lokali użytkowych. Według PKOB budynki mieszkalne są to obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. W przypadkach, gdy mniej niż połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest na cele mieszkalne, budynek taki klasyfikowany jest jako niemieszkalny, zgodnie z jego przeznaczeniem.

Stąd wolnostojący garaż, z pewnością nie jest on obiektem budownictwa mieszkaniowego, gdyż w ogóle nie jest wykorzystywany na cele mieszkalne.

Z drugiej jednak strony, PKOB wskazuje, że w niektórych przypadkach jednostkę klasyfikacyjną stanowi nieruchomość rozpatrywana jako kompleks obiektów budowlanych. Taką klasyfikację praktykuje się w szczególności w odniesieniu do kompleksu budynków w ramach jednej nieruchomości gruntowej. O zakwalifikowaniu do właściwiej kategorii decyduje wtedy przeważająca funkcja takiego kompleksu. W przypadku domu jednorodzinnego z osobnym garażem z pewnością przeważającą funkcją będzie funkcja mieszkalna, zatem cały kompleks należy zakwalifikować jako obiekt budownictwa mieszkaniowego i żadnej z jego części nie można uznać za lokal użytkowy.

Można również opierać się na uregulowaniach ustawy  z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, która rozstrzyga zasady ustanawiania odrębnej własności samodzielnych lokali mieszkalnych. Zgodnie z zapisami jej art. 2 ust. 2, samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Natomiast na mocy art. 2 ust. 4 tejże ustawy do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż.

W związku z powyższym, aktualnie przyjęło się, że sprzedaż lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (odrębna księga wieczysta) wraz z garażem (lub miejscem postojowym) położonym w podziemiu budynku, ale także poza budynkiem mieszkalnym, ale w granicach nieruchomości gruntowej, w której wyodrębniono dany lokal mieszkalny traktowana jest jako jedno świadczenie i opodatkowana według stawki właściwej dla lokalu mieszkalnego. Przykładowo można w tym zakresie wskazać na wyrok NSA z 23 marca 2010 r. (I FSK 299/09), wyrok NSA z 17 czerwca 2010 r. (I FSK 967/09) oraz wyrok NSA z 3 listopada 2010 r. (I FSK 1931/09).

Nie można jednak pomijać kontekstu prawnego dotyczącego określonej sytuacji, w szczególności gdy mamy do czynienia z preferencją w postaci obniżonej stawki opodatkowania. Istnieją bowiem orzeczenia, zgodnie z którymi jeżeli obniżona stawka VAT może być stosowana pod pewnymi warunkami i w odniesieniu do określonych towarów (usług), to towarzyszące tej dostawie inne jej składniki niekoniecznie muszą takiej preferencji podlegać.

Potwierdził to ETS w wyroku z 6 lipca 2006 r. (C-251/05), w którym stwierdził, że możliwe jest oddzielne opodatkowanie określonych składników jednej dostawy, obejmującej towar główny objęty preferencją podatkową oraz towary nie podlegające tej preferencji, jeżeli z przepisów wyraźnie wynika taka ewentualność i taka konieczność.

Powyższe spostrzeżenia z pewnością miałyby zastosowanie w specyficznej sytuacji, gdy dom i garaż byłyby odrębnymi nieruchomościami lub odrębnymi częściami jednej nieruchomości, sprzedawanymi w ramach jednej transakcji, ale jako osobne elementy. Szczególnie, że w przypadku sprzedaży takiego obiektu, w umowie z pewnością wymieniono by poszczególne składniki. Poza tym, ETS w przytoczonym wyroku wskazał, że stawka preferencyjna nie dotyczy części składowej, a garaż jest w takim przypadku ewidentną częścią składową nieruchomości. Przypomnijmy bowiem, ze zgodnie z art. 47 Kodeksu cywilnego, częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być również odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

Powyższe jest niezwykle istotne, gdyż dla takich samych usług wykonywanych w garażach umiejscowionych w bryle budynku mieszkalnego jednorodzinnego zastosowanie znajdzie stawka 8%. Mówi o tym m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 19 kwietnia 2012 r. (IPTPP1/443-49/12-5/RG), aczkolwiek zastrzega, że chodzi o prace wykonywane w ramach całego zadania inwestycyjnego (co winno wynikać z umowy). Gdyby zaś prace wykonywano na podstawie odrębnej umowy realizowanej w garażu w wybudowanym budynku mieszkalnym, jak również w garażach wolnostojących, zastosowanie powinna mieć podstawowa stawka podatku VAT w wysokości 23%.

W tej sytuacji pozostaje argumentować, że ustawodawca powinien precyzyjnie wskazać wyłączenie preferencyjnej stawki, natomiast w ustawie o VAT nie ma definicji "lokalu użytkowego". Wydaje się również, że w omawianej sytuacji nie mamy do czynienia z dostawą towarów (usług) składającą się z dwóch składników, tylko z jednym towarem w postaci domu mieszkalnego z wolnostojącym garażem. Gdyby było inaczej, to mielibyśmy do czynienia z absurdem w postaci różnicy w opodatkowaniu dostawy budynków z garażem w obrębie jego bryły i budynków z garażem osobnym. W przypadku tych pierwszych nie ma przecież wątpliwości odnośnie preferencyjnej stawki opodatkowania całości, co potwierdzają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 19 sierpnia 2008 r. (IBPP2/443-521/08/ICz) oraz w interpretacji z 11 marca 2010 r. (IBPP2/443-1050/12/09/WN) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 30 lipca 2013 r. (ITPP1/443-465/13/AP).

Można także podpierać się inną analogią, odnoszącą się do garaży (miejsc postojowych) w wielorodzinnym budynku mieszkalnym. Takie "pomieszczenia przynależne" niekoniecznie muszą być częścią składową poszczególnych lokali mieszkalnych. Mogą bowiem posiadać oddzielną księgę wieczystą, bądź też być wyodrębnione jako samodzielny lokal użytkowy, dzięki czemu mogą być przedmiotem odrębnego prawa i bardzo często są sprzedawane jako odrębny towar. W takiej sytuacji z pewnością nie przysługuje ich dostawie preferencyjna stawka 8%. Potwierdzają to m.in. wyrok NSA z dnia 11 maja 2010 r. (I FSK 724/09) oraz wyrok NSA z 6 grudnia 2012r. (I FSK 156/12).

Jednak w przypadku domu jednorodzinnego z osobnym garażem oba budynki stoją na jednej działce, często na wspólnej płycie fundamentowej i stanowią nierozerwalną użytkową całość, tak samo jak w sytuacji, gdy garaż znajduje się w bryle budynku. Taki garaż zazwyczaj nie może być przedmiotem odrębnego prawa, gdyż wymagałoby to podziału działki, którą dzieli z budynkiem mieszkalnym, co w wielu sytuacjach będzie fizycznie i prawnie niemożliwe.

Okoliczności te zdają się dostrzegać sądy administracyjne, czego przykładem może być wyrok WSA w Warszawie z 17 stycznia 2012 r. (III SA/Wa 1174/11). Sąd zauważył, że w związku z postanowieniami ustawy o własności lokali budynki lub ich części mogą stać się samodzielnym przedmiotem dostawy, o ile stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W konsekwencji, niewyodrębnione części budynków oraz budynki nieobjęte przepisami tej ustawy nie mogą być samodzielnym przedmiotem obrotu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, a co za tym idzie nie mogą być towarem w rozumieniu ustawy o VAT. Zatem transakcję sprzedaży posadowionego na działce gruntu budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wraz z garażem stanowiącym odrębny budynek (w odniesieniu do którego nie zostało ustanowione prawo odrębnej własności lokalu o charakterze niemieszkalnym) i infrastrukturą towarzyszącą należy traktować jako transakcję kompleksową, z której nie można wyłączyć tych elementów, które wprawdzie same w sobie dostawy budynku mieszkalnego nie stanowią, lecz z dostawą związane są w taki sposób, iż można mówić o czynności kompleksowej. Z tego powodu nie jest możliwe podzielenie takiej dostawy na dostawy poszczególnych rzeczy takich jak budynek mieszkalny, garaż, czy też poszczególne elementy infrastruktury towarzyszącej.

Podsumowując, wydaje się zasadnym, aby w przypadku usługi budowlanej obejmującej budowę domu mieszkalnego z osobnym garażem znajdujących się na jednej działce całość świadczenia objąć preferencyjną stawką podatku VAT.

Copyright © Agora SA