Będące własnością gminy
Uwaga: nie wszystkie mieszkania gminy mogą i chcą sprzedać. Przed złożeniem wniosku o wykup zajmowanego mieszkania warto sprawdzić, czy to w ogóle możliwe. Miasto nie sprzeda mieszkania, którego nie jest właścicielem. Może też odmówić sprzedaży, jeśli właśnie wyremontowało budynek, w którym znajduje się mieszkanie, lub jeśli stawkę czynszu wylicytowałeś na przetargu. Takie przetargi to dla gminy czysty zysk. Czasem miasta nie chcą też sprzedawać lokali w ścisłym centrum.
Formalności. Mogą potrwać parę miesięcy. Najpierw trzeba złożyć wniosek. Zwykle są to gotowe formularze do wypełnienia. Można je dostać w administracji, urzędzie gminy, czasem ściągnąć z internetowej strony zakładu gospodarki mieszkaniowej. Oprócz formularza konieczne mogą być inne dokumenty, np. w Katowicach urzędnicy każą podpisać dokument, w którym przyszły właściciel musi się zobowiązać do ponoszenia kosztów remontów budynku proporcjonalnie do udziałów w nieruchomości. W ten właśnie sposób miasto chce być pewne, że domy, w których już nie będzie miało udziałów, nie popadną w ruinę. By wykupić mieszkanie, nie można mieć zaległości czynszowych. Jeśli są, najemcę czeka odmowa. Będzie też musiał przyznać się, czy kiedykolwiek korzystał z umorzenia długu czynszowego lub innych opłat dla gminy. Gmina może również zażądać oddania tych pieniędzy.
Ulgi. O bonifikatach decydują w uchwałach rady poszczególnych miast. Może to być 60, a nawet 90 proc. wartości mieszkania. Może się zdarzyć, że gmina uzależni wysokość bonifikaty od tego, jak długo jest się najemcą. W Warszawie np., jeżeli jest się najemcą co najmniej 5 lat, ulga wyniesie 80 proc., jeśli 10 lat - do 90 proc. Bonifikata obejmuje też udział w gruncie. Wartość mieszkania wycenia rzeczoznawca. Od wyceny można się odwołać, trzeba jednak napisać, co zdaniem najemcy zostało źle wycenione. Wtedy miasto poprosi rzeczoznawcę o wyjaśnienia. Miasto nie może sprzedać mieszkania poniżej wartości określonej przez rzeczoznawcę.
Zakładowe
W wypadku takich lokali procedura sprzedaży zależy od tego, do kogo należy mieszkanie. Różnie jest też z bonifikatami, ale sięgają nawet 95 proc. wartości mieszkania. Wiele przedsiębiorstw przy sprzedaży mieszkań posiłkuje się ustawą z 15.12.2000 r. "O zbywaniu mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa". Dotyczy ona także firm w stanie upadłości albo w likwidacji oraz daje najemcom zakładów pracy prawo pierwszeństwa wykupu mieszkań.
Formalności. Jeżeli zakład pracy zamierza sprzedać mieszkanie, musi o tym pisemnie powiadomić najemcę, który w nim mieszka. Najemca ma 3 miesiące, by podjąć decyzję. Czas liczy się od dnia dostarczenia pisma. Najemca może również sam złożyć wniosek o wykup mieszkania do zakładu pracy. Jeśli zdecyduje się kupić mieszkanie, musi przedłożyć zakładowi wiele różnych dokumentów, m.in. decyzję o przydziale mieszkania, umowę najmu, zaświadczenie o liczbie zameldowanych. Jeżeli mieszkanie zakładowe wynajmuje ktoś z rodziny zmarłego pracownika, będzie potrzebny akt zgonu (dzieci pracownika) lub akt ślubu (małżonek zmarłej osoby). Właściciel sprawdzi też, czy nie ma zaległości czynszowych. Później pojawi się rzeczoznawca, by wyliczyć wartość mieszkania.
Ulgi. W przypadku wykupu mieszkania można liczyć na spore ulgi - zależą one od tego, jak długo najemca pracuje w danym zakładzie pracy i od kiedy wynajmuje mieszkanie. Bonifikata za każdy rok pracy wynosi 6 procent, a za rok najmu - 3 procent. Cała ulga nie może przekroczyć 95 procent ceny mieszkania. Ulga dla emerytów, rencistów, wdów i wdowców po najemcach zawsze wynosi 95 procent.
Należące do PKP
Sprzedaż mieszkań, które należą do kolei, reguluje ustawa z 8.09.2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe. PKP nie może jednak sprzedać wszystkich mieszkań - nie wykupią ich ci najemcy, którzy mają służbowe mieszkania w budynkach wykorzystywanych do zarządzania koleją i jej eksploatacji (nie można kupić np. mieszkania w budynku dworca).
Mieszkanie kolejowe mogą wykupić następujące osoby:
- najemca, a w razie jego śmierci bliscy (czyli dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek oraz konkubenci);
- osoby, które były lub są pracownikami spółek, zakładów i jednostek organizacyjnych wydzielonych z PKP lub byli i obecni pracownicy przedsiębiorstw, którzy pracowali bądź pracują na rzecz PKP SA albo PKP.
Właścicielem mieszkania może zostać również osoba, która nie spełnia tych warunków, jednak ulga będzie o wiele niższa niż dla osób, które spełniają oba poprzednie warunki jednocześnie, i nie przekroczy 25 procent.
Formalności. Kolej sprzedaje mieszkania na wniosek najemców. Jeżeli lokal jest przeznaczony do sprzedaży, najemca dostanie pismo w tej sprawie. W piśmie musi być cena lokalu, wartość prawa do gruntu przynależnego do mieszkania i przewidywany termin zawarcia aktu notarialnego z najemcą. Uwaga! Kolej nie będzie czekała wiecznie na odpowiedź - jeżeli nie odpiszesz albo się nie zgodzisz, może przekazać mieszkanie gminie albo spółdzielni mieszkaniowej.
Ulgi. Można liczyć na bardzo wysokie, do 95 proc. Za każdy rok pracy może przyznać 6 proc. bonifikaty, a za każdy rok najmu następne 3 proc. Na maksymalną ulgę od razu mogą liczyć renciści, emeryci i wdowy oraz wdowcy po najemcach. Bonifikatę można dodatkowo powiększyć. Jeżeli zapłata jest gotówkowa, przysługuje następna ulga - 25 proc. od ceny, jaką trzeba zapłacić za mieszkanie. Należność można rozłożyć na 10 rocznych rat. Oprocentowanie rat jest wyjątkowo korzystne - wynosi 5 proc. w skali roku.
Kiedy można sprzedać wykupione mieszkanie
Żeby nie stracić bonifikaty - nie wcześniej niż pięć lat od daty wykupu. Są jednak wyjątki:
- Jeżeli zamienisz się na mieszkania albo inną nieruchomość, którą wykorzystasz na mieszkanie. Nie może to być jednak działka pod dom.
- Gdy w ciągu roku od sprzedaży mieszkania kupisz inne.
- Mieszkanie można sprzedać bliskim. Jeśli jednak bliska osoba sprzeda je przed upływem 5 lat od daty zbycia go przez dotychczasowego właściciela, będzie musiała oddać bonifikatę. Osoby bliskie to: dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek, konkubenci.
- Jeżeli chcesz sprzedać mieszkanie przed upływem 5 lat na innych warunkach, za zgodą rady miasta gmina może odstąpić od żądania zwrotu ulgi. Rada zgodzi się na to jednak tylko wyjątkowo, np. w bardzo trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej, zdrowotnej.
