Po raz pierwszy Trybunał zajmował się tą kwestią trzy lata temu. Uchylił on wówczas przepis ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który przyznawał lokatorom własność na bardzo atrakcyjnych warunkach - musieli oni spłacić jedynie nakłady poniesione przez spółdzielnię, np. na ocieplenie bloku czy jego remont, czyli zwykle kilka tysięcy złotych.
Okazało się jednak, że Trybunał popełnił błąd, bo utrzymał inny przepis (art. 48 ust. 1), który uzależnia przeniesienie własności na lokatora od spłacenia przez niego zadłużenia z tytułu świadczeń wynikających z umowy najmu (czyli czynszu oraz opłat m.in. za wodę i ogrzewanie). Oznacza to, że lokator, który nie ma żadnych zaległości czynszowych, może uzyskać własność za darmo! Ba, potwierdził to Sąd Najwyższy (jego wyrok ma sygnaturę IV CSK 292/09). Rzecz jasna spółdzielnie ani myślą oddawać mieszkań za darmo. Niezadowoleni najemcy poszli z tym problemem do sądów w Katowicach i Gliwicach, a te zwróciły się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem, co sądzi o tej sprawie. Sądy uważają, że przepis ten stanowi "nieuzasadnioną i nieznajdującą oparcia w konstytucji ingerencję w prawo własności spółdzielni mieszkaniowej". W ubiegłym tygodniu Trybunał tę opinię potwierdził.
"Ponoszenie opłat w związku z korzystaniem z mieszkania jest podstawowym obowiązkiem każdego najemcy, wynikającym z umowy najmu lokalu. Uznanie zgodności zaskarżonego przepisu z konstytucją oznaczałoby, że najemcom przysługiwałoby roszczenie o nieodpłatne przeniesienie własności lokalu, co stanowi najdalej idącą formę ingerencji w prawo własności i narusza art. 64 ust. 1 konstytucji" - uzasadnili sędziowie Trybunału. Równocześnie zdecydowali, że - "w celu ograniczenia negatywnych skutków wyroku z punktu widzenia zasad bezpieczeństwa prawnego oraz praw najemców" - zakwestionowany przepis będzie obowiązywał jeszcze przez 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Trybunał oczekuje, że w tym czasie Sejm znowelizuje ustawę, bo w przeciwnym razie w ogóle nie byłoby wiadomo, na jakich zasadach mają być wykupywane mieszkania w byłych zakładowych czynszówkach, które obecnie są własnością spółdzielni.
