Wpisywane do księgi wieczystej ograniczone prawo rzeczowe dające wierzycielowi (bankowi) zabezpieczenie na nieruchomości. Pozwala ono bankowi dochodzić zaspokojenia wierzytelności z nieruchomości, niezależnie od tego, czyją stanie się ona własnością. Hipoteka zabezpiecza wierzytelności pieniężne i może być wyrażona jedynie w oznaczonej sumie pieniężnej. Może obciążać nieruchomość, a także niektóre zbywalne prawa rzeczowe, jak na przykład: spółdzielcze prawo do lokalu, prawo własności nieruchomości, użytkowanie wieczyste czy prawo do domu jednorodzinnego. Wygaśnięcie wierzytelności powoduje wygaśnięcie hipoteki.
Banki z reguły wymagają wpisania do księgi wieczystej dwóch hipotek:
zwykłej, czyli umownej -w wysokości pożyczonego kapitału oraz
kaucyjnej - w wysokości na przykład 50% kapitału na zabezpieczenie spłaty odsetek.
Część banków decyduje się tylko na hipotekę kaucyjną, na przykład w wysokości 150 lub 200% kwoty kredytu; stosuje się ją także do kredytów walutowych.
